7 класс

Дадатак 1

Злучнік

Тэст 1

1. Вызначце правільнае сцверджанне:

а) злучнік – гэта самастойная часціна мовы;

б) злучнік – гэта службовая часціна мовы.

2. З якой мэтай ужываюцца злучнікі ў мове? Выберыце правільныя адказы:

а) звязваюць словы ў словазлучэнні;

б) звязваюць аднародныя члены сказа і часткі складанага сказа;

в) указваюць на прадметы, прыметы і дзеянні;

г) паказваюць на розныя адносіны паміж аднароднымі членамі сказа, часткамі складанага сказа, сказамі і часткамі тэксту;

д) звязваюць сказы і часткі тэксту.

3. Падкрэсліце злучнікі, якія звязваюць аднародныя члены сказа.
4. Магутны Божа! Ўладар сусветаў, вялікіх сонцаў і сэрц малых, над Беларусяй ціхай і ветлай рассып праменне свае хвалы.
5. То ўваскрэсне, то запаліцца, то згасне, то заімжыць... Гляджу цяпер назад і бачу ясна – не ўмеў я жыць.
6. Чалавеку патрэбна не слава, а людская ўвага і ласка, і сардэчнае шчырае слова, і вясёлая добрая казка.
7. У калідоры светла, цёпла, - тут прыпынак закаханых, размаўляе з мілай хлопец і зпавагай, і з пашанай..
8. А яна: то ўсміхнецца, то схмурнее на хвіліну, то навокал азірнецца, сціснуўшы ў руках хусцінку.

4. Падкрэсліце злучнікі, якія звязваюць часткі складаных сказаў.
5. Яшчэ на ўзлессі снег ляжыць, але шпакі ўжо шчабечуць, звіняць да змроку капяжы, і кроплі падаюць на

         плечы.   2. Ідзе вясна, а не адліга , з вятрамі, з ліўнямі, цяплом: і крыгі крушацца аб крыгі, а хутка грымне

         першы гром.   3. Заўсёды, як гляне даўніна сівая ў вочы, нібыта настаўнік суровы, свой сэнс першародны тады

         набываюць і фарбы, і гукі, пачуцці і словы.  4. Мне дзён  неставала зрабіць справаздачу, а тут я падумаў: як   

         зроблена мала.   5. Наведвайце бацькоў, пакуль яны жывыя, пакуль дымяцца коміны – пагрэйцеся ў бацькоў.

5. Выберыце правільны адказ і закончыце фармулёўку:

      Паводле складу злучнікі падзяляюцца на...

       а) злучальныя і падпарадкавальныя;  б) адзіночныя, паўторныя і парныя; в) простыя і састаўныя.

6. Падкрэсліце ў сказах простыя злучнікі:
7. Маруда, таўсцель, ён нібы знарок не спяшаецца, нібы пасмейваецца з сяржанта, трухае як мяшок, робіць

         выгляд , што бяжыць, але хіба ж гэта бег? 2. Макоўчык адчуў, што яго збівае з ног, і прыпыніўся.

3. Макоўчыка ўзяў роздум: ці зможа ён утрымацца, пераходзячы, ці ўстаіць перад дзікай напорнасцю

        гэтай  быстрай плыні?  4. Перад тым як ехаць, ён прывыкла намерыўся паправіць пілотку, але яе як не было.

5. Ён ужо намерыўся пусціць каня ў вірлівы паток, калі заўважыў, што з-за павароту вада вынесла дрэва.

7. Што звязваюць злучальныя злучнікі? Выберыце правільны адказ.

     а) галоўныя і даданыя члены сказа; б) аднародныя члены сказа; в) галоўныя і залежныя словы ў словазлучэнні;

      г) раўнапраўныя паводле сэнсу часткі складанага сказа.

8. Вызначце злучальныя злучнікі.

       а) то-то,  б) як-так  в) што  г) ды  д) бо  е) ледзь  ж) хоць-але  з) ні – ні.

9. У якіх сказах перад злучальнымі злучнікамі трэба паставіць коскі?
10. Мяняюцца напрамкі і манеры і новыя з’яўляюцца штодня, ды толькі не мяняецца Венеры святая прыгажосць і чысціня. 2. Яна спазнала забыццё і холад, яна перамагла сляпую злосць і не змаглі ні час ні цяжкі сполах скрышыць яе святую прыгажосць. 3. Усё цябе кудысьці цягне, заснуць да рання не дае: то ты ідзеш па топкай багне

і сцежкі свецяцца твае то пралятаеш над ракою. 4. Здаецца, сонечныя рысы цябе саткалі на вадзе і ціха шэпчуць

кіпарысы, тваёй зайздросцячы ходзе.

10. Якое сцверджанне правільнае?

а) У сказе Атрымаю я за двойку і ў хвост і ў грыву неабходна паставіць коску пасля слова хвост, таму што злучнік і злучае аднародныя члены сказа і паўтараецца двойчы;

б) У сказе Атрымаю я за двойку і ў хвост і ў грыву не трэба ставіць коску, таму што “і ў хвост і ў грыву” – гэта

    фразеалагізм. Паміж аднароднымі членамі сказа, якія ўтвараюць устойлівы выраз і злучаны паўторнымі злучнікамі, коска не ставіцца.